Stepping Out Into This Almost Empty Road
Stepping Out Into This Almost Empty Road
Monika Orpik
Monika Orpik w swojej książce „Stepping Out Into This Almost Empty Road” łączy dwie, wydawałoby się sprzeczne, praktyki artystyczne. Pracę z obrazem fotograficznym oraz pracę z tekstem. W warstwie obrazu przemierzamy konkretne terytorium, obszar w okolicach Puszczy Białowieskiej. Senne, wyblakłe fotografie z jednej strony są dokumentacją konkretnego krajobrazu i zdarzeń wydarzających się w na tym obszarze od sierpnia 2020 r., kiedy rozpoczęła się rewolucja w Białorusi, przez 2021 r. oznaczający kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej i skutkujący budową muru granicznego, aż do 2022 roku, w którym nastąpiła brutalna inwazja Rosji na Ukrainę.
Więcej
Więcej
Z drugiej strony fotografie tworzą wizualną narrację o idyllicznym świecie. Są jak sen o kraju czy miejscu, z którego się odeszło, jak przemijające wspomnienia z dzieciństwa. W prezentowanej sekwencji zdjęć, dojmującym elementem jest pustka, krajobraz bez człowieka, las, puste pokoje i porzucone elementy architektury. Ludzie pojawiają się sporadycznie, najczęściej - choć nie zawsze, pokazując się w banalnych sytuacjach, głównie związanych z życiem i pracą. Nie są bohaterami – protagonistami historii – są elementem krajobrazu, częścią ziemi. Sama sekwencja zdjęć jest spokojna, prawie senna. Pojawia się w niej poczucie niepokoju, być może spowodowane wspomnianą wyżej pustką.
Elementem bardzo agresywnym, rodzajem brutalnego przebudzenia ze snu fotografii, są zawarte w książce teksty. Pojawiają się niespodziewanie, przerywając lub organizując, sekwencję zdjęć. Teksty złożone zostały z fragmentów piętnastu wywiadów przeprowadzonych przez Orpik z osobami które wyjechały, czy może bardziej, uciekły z Białorusi. W celu stworzenia „zbiorowego ja” fragmenty zostały zredagowane i połączone w 3 spójne rozdziały, z których każdy dotyczy jednego aspektu migracji, tj. reżimu politycznego, konieczności opuszczenia domu oraz języka jako tożsamości. Są one polifoniczną wypowiedzią o doświadczeniu ucieczki z kraju, przemocy, strachu i poczuciu straty. Orpik pracując z tekstem, nie tylko redaguje wypowiedzi dysydentów, ale wprowadza bardzo istotny zabieg – wymazywanie. Usuwa określenie lokalizacji lub krajów, których dotyczą historie. Słowa takie jak Polska, Białoruś, nazwy miast, określenie czasu czy ludzi, zostały zamienione na: “Tam”, “Tu”, “Nas”, “Oni”. Dopiero w ostatnim rozdziale, dotyczącym języka i jego tożsamościowych uwikłań, odbiorca dostaje wskazówkę dotyczącą miejsca o którym mówią bohaterowie. Dodatkowo, pozostawiono tekst jedynie w wersji przetłumaczonej na język angielski i białoruski. Rezygnacja z języka polskiego jest symbolicznym otwarciem na, zabroniony w samej Białorusi, język białoruski. Jego obecność w książce staje się zatem gestem politycznym.
Książka Orpik nieustannie przekręca fabułę i operuje stanem pośrednim, balansując pomiędzy nadzieją, a horrorem wojny. Odchodzi od reporterskiego opisu konkretnych wydarzeń, które za chwilę zostają wyparte nowymi wiadomościami z innych frontów. Mówi o długofalowych emocjonalnych i mentalnych skutkach konfliktu, opowiada o traumie i próbach jej przezwyciężenia. Skupia się na próbie ukazania pewnego mechanizmu przemocy i przeżywania straty, który nie dotyczy wyłącznie granicy polsko-białoruskiej, granicy Unii Europejskiej i ludzi, którzy uciekli przed reżimem Łukaszenki czy al-Asada. To historia o niepewnej wędrówce i nowym początku, który może spotkać każdego.
Stopka
Stopka
fotografie i wywiady: Monika Orpik
sekwencja: Monika Orpik & Łukasz Rusznica
projekt książki: Agata Bartkowiak
przygotowanie do druku: Krzysztof Krzysztofiak
praca kuratorska: Łukasz Rusznica
korekta tekstów w języku polskim: Anna Wacławik-Orpik
redakcja tekstów w języku polskim: Anka Herbut
tłumaczenie na język angielski: Jakub Gutkowski
redakcja tekstów w języku angielskim: Sara Pearce
tłumaczenie tekstów na język białoruski: Adela Dubaviec
redakcja tekstów w języku białoruskim: Adela Dubaviec
druk i oprawa: Argraf, Warszawa
papier: Arctic Volume Ivory
złożone krojami: Garamond Premier
oprawa: Twarda
ilość stron: 124
wydawca: Archiwum Słońca (OPT Zamek)
język wydania: Białoruski, Angielski
rok wydania:2022
nakład: 500 sztuk
ISBN: 978-83-966186-0-3
waga: 915g
rozmiar: 29,5 x 24,5 cm